Рӯзи кайҳонавардон (International Astronaut Day) яке аз рӯзҳои муҳим дар ҷаҳон аст, ки ҳар сол 12 апрел таҷлил мешавад. Ин рӯз ба таваҷҷуҳ ба ёдбуди корнамоиҳои муҳим-парвоз инсон ба кайҳон ва таҳқиқоти кайҳон қайд карда мешавад.Мақсади аслии ин рӯз - эҳтиром ва қадрдонӣ аз астронавтҳо ва ҳамаи касоне, ки дар тадқиқоти кайҳон ва рушди муҳити физикии мо саҳм доранд.

Таърихи Рӯзи Кайҳоноварон. 12 апрел, рӯзи кайҳонавардон, ба ёдбуди лаҳзаи ба фазаи кайҳон ворид шудани аввалин инсон, Юрий Гагарин, даҳсолаҳо пеши солҳои 1961 мебошад. Юрий Гагарин, астронавти собиқ Иттиҳоди Шуравӣ, аввалин инсон буд, ки ба кайҳон парвоз кард ва эҷоди шодмонӣ ва равшании навро барои насли инсоният овард. Парвози он 12 апрел бо киштии "Восток-1" анҷом ёфт, ки ду маротиба ба атрофи Замин гардиду зуд ба рӯи Замин фурӯ рафт.

Дар сатҳи киштӣ Юрий Гагарин муддати 108 дақиқа дар кайҳон парвоз кард. Дар давоми парвозаш дар киштии кайҳонӣ Юрий Гагарин хӯрок хӯрд, нӯшид ва хоб кард. Юрий Гагарин аввалин шахсест, ки бо чашми худ дидааст, ки Замин доирашакл аст. Манзарае, ки ӯ дар кайҳон дид, хеле зебо буд. «Офтоб дар кайҳон нисбат ба Замин бештар дурахшон аст. Ситораҳо дурахшонтар ва равшантар будаанд», - гуфта буд Юрий Гагарин. Барои ин парвозаш дар фазои кайҳон ба Юрий Гагарин унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ ва рутбаи майор дода шуд. Парвози Юрий Гагарин саҳифаи нави таърих дар кайҳонро кушод. Дар даврони Иттиҳоди Шӯравӣ ин рӯзи хотирмон бо фармони Президиуми Шӯрои Олии Иттиҳоди Шӯравӣ аз таърихи 12 апрели соли 1962 муқаррар гардид.

Рӯҳияи Рӯзи Кайҳонавардон. Рӯзи кайҳонавардон, махсусан дар замони муосир, барои азнавсозии аҳамияти муҳити кайҳон ва зарурати рушд дар ин соҳа хеле муҳим аст. Ҳамчунин, ин рӯз ба ҷавонон ва одамон дастур медиҳад, ки ҳавас ва ифтихор дошта бошанд дар бораи муваффақиятҳои инсон дар ғарби кайҳон ва кӯшиш барои идома додани тадқиқоти кайҳонӣ.

Таърих ва таҷлили ид. Кайҳонавардӣ (заб. русӣ Космонавтика) - тадқиқоти фазои кайҳонӣ бо ёрии аппаратҳои кайҳон, ки аз тарафи инсон идора мешавад. Аввалин маротиба азхудкунии кайҳон 4 октябри соли 1957 аз тарафи олимони Иттиҳоди Шӯравӣ ба роҳ монда шуда буд, дар ин рӯз ба кайҳон сафинаи фазоиро фиристоданд.

Баъд аз Юрий Гагарин бори дуввум кайҳонаварди америкоӣ Нил Армстронг 21 июли соли 1969 аввалин қадамҳои худро дар рӯи сайёраи Моҳ гузошт ва гуфт - ”Ин қадами хурд барои як шахс, лекин ҷаҳиши калон ба ҳамаи инсоният аст». Кайҳонавардӣ ба комёбиҳои нав қадам монда истодааст, туризми кайҳонӣ фаъолона тарақӣ карда истодааст. Кайҳонавардон боз ба кашфи рӯи сайёраи Моҳтоб гузаштанӣ ҳастанд ва нигоҳи худро ба сӯи сайёраи Миррих сафарбар намудаанд.

Таҷлил ин рӯз дар дунё. Дар саросари ҷаҳон, ин рӯз дар намудҳои гуногун таҷлил мешавад: чорабиниҳои махсус дар марказҳои фурӯшгоҳҳо, осорхонаҳо, муассисаҳои таълимӣ ва омӯзиши илмӣ. Ҳамчунин, астронавтҳо ва мутахассисони соҳаи кайҳон ба ёдбуди дастовардҳои пешрафт ва имкониятҳои илмӣ дар ин соҳа мегузаранд.

Бобоев Б., - мудири сектори таълиму омӯзиши Филиали Агентии амнияти ХБРЯ-И АМИТ дар в.Суғд